Omgaan met prestatiedruk, Corona en volleybal

VoV, 01-10-2020. 6:10 uur. In het vakblad voor volleybaltrainers, VolleyTechno, een uitgave van de NVVO, dat onlangs verschenen is, staat een interessante bijdrage van Nico van Yperen (*) en Abe Meininger (**) hoe om te gaan met prestatiedruk. Het artikel is gebaseerd op het blog ‘Black Mamba’ dat eerder verschenen is op www.SportScience.blog.

Het artikel is op 1 augustus geschreven en blijkt nu een grote actualiteitswaarde te hebben. Een waardevol gedeelte uit het artikel willen we de lezers van Vizier op Volleybal, niet onthouden. Wat zijn de lessen die we hieruit kunnen leren, met name in de context van de COVID-19 pandemie?

Na de “corona-lockdown” is het de bedoeling dat in september, dus ongeveer ten tijde van het verschijnen van nummer 3 van Volley Techno, de zaalvolleybalcompetitie weer van start gaat. Gedurende de zomerperiode zijn er alweer beachvolleybaltoernooien gehouden. We weten (op dit moment, op 1 augustus) nog niet of er (in beperkte mate) publiek in de sporthal bij de competitiewedstrijden aanwezig mag zijn.

En de dreiging van mogelijk nieuwe besmettingen zal voorlopig nog wel blijven, met alle mogelijke gevolgen van dien.

1. Als een stressvolle omstandigheid, zoals de COVID-19 pandemie, de werkelijkheid is geworden, probeer er dan een leerzame ervaring van te maken. Beschouw het vooral als een gelegenheid om mentaal sterker te worden, als een levensles, als “… an opportunity for you to rise”. Zie het als een fase waarin je jezelf beter leert kennen. Gebruik het om de verbondenheid met anderen te vergroten. Ontwikkel vertrouwen en zelf regulatieve vaardigheden om ook in de toekomst goed met onprettige, onvoorziene situaties om te gaan.

2.Van groot belang is dat je je daarbij richt op de factoren waarover je zèlf controle hebt. De jonge Kobe gaat direct na z’n dramatische wedstrijd met z’n schoten aan de slag. Daar had hij controle over. Hij ging zich niet bezighouden met oncontroleerbare factoren als meningen van supporters, wel of geen basisplaats in het team, en reacties van pers en media.

Hij volgde hetzelfde pad als toen hij The Black Mamba creëerde: hij zocht naar oplossingen en versterkte de overtuiging in zichzelf.

3. Je richten op controleerbare factoren tijdens de COVID-19 pandemie betekent onder meer dat je je niet te veel blootstelt aan informatie die je kunt opdoen via de media (TV, radio, internet). Je kunt niets met de informatie dat er weer een aantal mensen is opgenomen of overleden. Het is hartverscheurend, vooral voor de directbetrokkenen, maar de kans is groot dat je er alleen maar verdrietig, angstig, machteloos, gefrustreerd en onzeker van wordt.

Moet je je voorstellen dat je ook buiten het COVID-19 tijdperk dagelijks op de hoogte wordt gehouden van de zo’n 400 sterfgevallen per dag, alleen al in Nederland, inclusief de details van de meest schrijnende gevallen. Daar word je intens verdrietig van, en stapeldol. Accepteer het feit dat er ziekte, dood en ellende is in deze wereld, en richt je net als een Kobe op de dingen waar je zèlf controle over hebt. Denk daarbij aan nieuwe doelen stellen, je werk zo goed mogelijk blijven doen, medeleven tonen met CO-VID-19 getroffenen in je directe omgeving, anderen helpen, afstand houden, je handen wassen, gezond eten, voldoende bewegen en leuke dingen blijven doen.

4. En als je het zwaar hebt, denk dan stap-voor-stap, punt-voor- punt, bal-voor-bal. Een mentaal sterke volleyballer die fors op achterstand staat, richt zich met zijn team op de volgende rally en laat zich niet afleiden door negatieve gedachten over verlies of de gevolgen daarvan. Richt je steeds op het scoren van het volgende punt en niet op het mogelijke vervolg van de gehele wedstrijd. Richt je op wat je vandaag, of misschien morgen en deze week gaat doen. Wat ga je doen om deze dag goed door te komen? Wat is je doel van vandaag? Hoe structureer je de dag? Wanneer ben je (relatief) tevreden aan het eind van de dag? Daarna zie je wel weer verder. We weten ondertussen dat er van alles (zowel positief als negatief) kan gebeuren waar we geen weet van hebben.

5. Leer net als Kobe van anderen. Hij heeft altijd actief contact gezocht met veel van zijn voorgangers, en Michael Jordan in het bijzonder. Hoe zijn zij met bepaalde situaties omgegaan? Waarom zijn zij zo goed geworden. Wat hebben ze ervoor gedaan, ervoor gelaten, waarom, wanneer, hoe?

6. Kobe was extreem in zijn doorzettingsvermogen en pijnacceptatie. Soms is het beter om op tijd te stoppen en rust te nemen, om te voorkomen dat het erger wordt of onherstelbare schade wordt opgelopen. Maar voor Kobe was dat meestal geen optie. Wat we in dit verband van Kobe kunnen leren is dat we niet te veel en te snel moeten klagen dat we een heel, heel zwaar leven hebben. Als je ongemak kunt wegnemen (de verwarming hoger zetten, rust creëren door je kamer op te ruimen, je veter vastmaken), dan moet je dat zeker doen. Maar dat is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld als je gedwongen thuis moet werken terwijl je thuis geen optimale werksituatie kunt creëren.

Accepteer dan de situatie zoals die is en maak er het beste van. Creëer je eigen Black Mamba; bedenk net als Kobe wie en hoe je wilt zijn, hoe jij het best met de huidige omstandigheden om kunt gaan. Hoe wil jij zijn als persoon in deze COVID-19 crisis? Wat zijn jouw waarden?

*Hoogleraar Sportpsychologie, Rijksuniversiteit Groningen en auteur van columns en blogs over de mentale aspecten van sport en presteren, onder meer op www.sportscience.blog ,

**Redactielid Volley Techno, VT 5 trainer, opleider en leercoach VT 4, ex-bondscoach Jong Oranje

gh @ VoV, door Han Bulten, NVVO. foto Jan van den Noort.