Daarmee maken we het volleybal kapot!!

(Althans volgens de mening van Tjarko Muis, trainer / coach volleybalteam CSV Zwolle dames 1 en eigenaar van Side Out Indoor & hockey in Zwolle. Pak eerst een kop koffie of thee en ga er maar eens even goed voor zitten)

“Tot het begin van de jaren negentig werd volleybal gespeeld met een witte bal en volgens de regels kon je als team alleen een punt scoren als je zelf service had. Een set ging tot vijftien punten en alleen een vijfde set werd met de rallypoint – telling afgewerkt. Er werd volleybal gespeeld als team, met het teambelang voorop en, zoals vereist in een teamsport, waren individuele belangen en meningen volkomen ondergeschikt aan dat wat het team nodig had. De trainer besliste en daar luisterde je naar als team. Individuele meningen, de wil van of discussies met spelers (of ouders van spelers) waren zeldzaam en werden niet bepaald op prijs gesteld, want daar ondervond het teambelang schade van.

Heel soms was er volleybal op tv, eigenlijk alleen wanneer het nationaal team een belangrijk toernooi speelde, eredivisie was eigenlijk nooit of slechts heel sporadisch te zien. Als je eredivisie wilde zien ging je naar de sporthal waar de spelers trots waren dat je kwam kijken, zichzelf nederig opstelden en alles deden voor hun team en het publiek. Spelplezier haalde je als speler uit het teamspel, het sociale karakter van de sport en de mogelijkheden die je had om als team een prestatie neer te zetten.

Netfout was fout, voetfout was fout, schermen was niet toegestaan, via het net serveren mocht niet, bovenhandse techniek moest je goed kunnen uitvoeren en als je met 12-6 achterstond had je nog een prima kans om de set te winnen. We werden als klein landje zelfs Olympisch kampioen!  Er was geen discussie over spelplezier, elk jaar wisselende spelregels of spelersmakelaars. Volleybal was een leuke teamsport waar we in Nederland goed in waren! Wat is er in de jaren die volgden opeens allemaal veranderd aan deze sport en waarom? En wat hebben we ermee bereikt?

Ik geef mijn mening hierover, gebaseerd op hoe ik het de afgelopen 27 jaar in de volleybalwereld als speler beleefd heb vanaf je B – jeugd tot in de nationale 1e divisie en nu een paar seizoenen als trainer van een 3e divisieteam.

Om te beginnen gaan we terug naar de bal, de witte Mikasa, Molton of zelfs Tachikara ballen (die laatste waren op z’n zachts gezegd dramatisch, maar dat terzijde). Opeens vond men het internationaal aantrekkelijker voor het publiek en mooier staan op tv als de bal gekleurd was, dus werd de witte bal in de ban gedaan en moest de hele volleybalwereld over op de gekleurde ballen. Goed, dat is natuurlijk geen ramp, maar ik kan met niet heugen dat er opeens meer mensen genoten op de tribune of voor de TV omdat de bal een andere kleur had, laat staan dat het daardoor vaker op TV was. Maar goed, gekleurde bal; prima!

De beperkte interesse van TV bleek de internationale volleybalfederatie een doorn in het oog en daarom moest de sport blijkbaar drastisch veranderen. De manier waarop je punten kon scoren (het Side-Out spel, alleen kunnen scoren als je service hebt) moest anders, want een volleybalwedstrijd van drie uur was niet gewenst en niet interessant voor uitzending op TV, zo was de uitleg. Dat je daarmee de ziel van het spelletje verkoopt was van ondergeschikt belang. Als je er commentaar op had dan kreeg je (net als tegenwoordig overigens) direct het weerwoord dat je ‘met je tijd moet meegaan’. Elke fout werd een punt, een achterstand van een paar punten in een set werd bijna niet meer overbrugbaar en de tijd dat je jouw sport bedreef werd ingekort…de sport was definitief veranderd en naar mijn mening niet ten goede.

Sinds de verandering in puntentelling mis ik de krakers van wedstrijden die uren duurden tussen bijvoorbeeld Nederland en Italië of tussen Dynamo Apeldoorn en Kuipers Zwolle.

Waarom mag een wedstrijd niet meer zo lang duren via een puntentelling die ervoor zorgt dat tot op het laatste moment alles mogelijk is en dat spelers vermoeid raken door het uitoefen van hun sport? (Op moment van schrijven kijk ik overigens naar Tennis, een sport die niet onderhevig is aan constante spelregelwijzigingen, een sport waar wedstrijden worden gespeeld die uren kunnen duren en die we dan allemaal als heroïsch bestempelen en van genieten voor de tv die al die uren gewoon uitzendt…)

In de jaren die volgden is het volleybal, in ieder geval in Nederland niet vaker of meer op TV geweest dan daarvoor. Zo hier en daar veranderde een spelregel in de marge en ging de sport door zoals het ging.

De afgelopen jaren zijn we volgens mij volledig de weg kwijt in volleyballand. De ene na de andere idiote spelregelwijziging wordt ingevoerd om vervolgens weer opnieuw veranderd te worden. De nieuwste redenen om de sport verder te verpesten gaan onder de noemer ‘verhogen van spelplezier’, hierover zo meer.

Een paar voorbeelden van spelregels die onderhevig zijn aan de grillen van de bestuurders lijken mij wel op zijn plaats; zo was het blijkbaar nodig om de netfout soms wel als fout en soms niet als fout te moeten beoordelen. Wat ooit een duidelijke regel was, namelijk ‘het net aanraken is fout’ werd veranderd om vervolgens nogmaals veranderd te worden en uiteindelijk is het enige wat bereikt is dat er meer discussies konden ontstaan. Hetzelfde geldt voor de fout die je maakte als je over de lijn onder het net kwam met een deel van je lichaam. Dat was altijd gewoon fout, toen werd het alleen fout als het je een hele voet over de lijn zette, alle andere lichaamsdelen mochten wel mits niet hinderlijk. Wederom werd er, door een duidelijke spelregel te vervangen door een ‘modernere’ veel ruimte voor discussie gecreëerd.

Komend seizoen verandert deze regel wederom op een manier waardoor discussie mogelijk blijft. Ook het vormen van een ‘scherm’ werd opeens issue door een spelregelwijziging. Vijf spelers van een team konden door deze wijziging gegroepeerd voor een serveerder gaan staan waarmee het ontvangende team erg benadeeld werd. De reden voor deze ‘aanpassing’ ontdekte ik toen ik navraag deed bij een paar nationale scheidsrechters en ik werd er eigenlijk gewoon boos om. Men vond namelijk dat de rally’s, met name bij het mannenvolleybal, zo kort duurden wanneer er een goede pass gegeven werd.

Door het de ontvangende partij moeilijker te maken een goede pass te brengen, zou het moeilijker worden om direct te scoren en zou een rally langer duren… Dus we maken de sport een beetje verder kapot zodat een rally langer duurt? Zijn we nou echt helemaal gek geworden? Als je langer van volleybal wilt genieten moet je de puntentelling weer herstellen zoals het was en niet de sport kapot maken!

De ene regel na de andere gaat op de schop door het veranderen van een regel want als de pass dus (geforceerd) slechter wordt, wordt het moeilijker voor een spelverdeler om een technisch goede bal te spelen…je voelt hem al aankomen, daarom wordt er minder kritisch gekeken naar de techniek van de set-up als de pass minder goed is.

Zo kan ik uren vullen met uitleggen waarom de ene regel volgt op de andere en we zelf de sport om zeep helpen. Aanpassingen spelregels…Stop daarmee! Het komt er niet vaker door op TV! Dat is puur een geldkwestie! En het spelplezier vergroot je ook niet door constant regels te veranderen en onduidelijkheid te creëren!

‘Spelplezier’ is inmiddels het speerpunt van de NEVOBO en onze nationale Volleybalbond denkt dat het nuttig is om aan alle volleyballers in Nederland te vragen wat ze graag veranderd zien in de regelgeving. Naar mijn mening voeden we daarmee juist een veel groter probleem…de daadwerkelijke verpesting van het spelplezier binnen het volleybal en de oorzaak van het alsmaar afnemende niveau van het volleybal in Nederland…namelijk, zoals ik het noem; ‘DE INDIVIDUALISERING’

Volleybal is een teamsport, een TEAMsport, niet een sport waarin je succesvol bent door acties van individuen, maar door een samenspel van het geheel. Eigenlijk werkt het in elke teamsport zo. Dus hoe belangrijker we het individu maken, hoe slechter het teamspel wordt. Het is echt geen hogere wiskunde hoor! En we hebben het geluk dat we een enorm groot voorbeeld hebben waar ik mijn uitleg op zal baseren; Het Nederlands voetbalelftal!

Tijdens het WK van 2014 werd het Nederlands elftal 3e van de wereld onder leiding van Louis van Gaal. In dit Nederlands elftal was er geen of weinig plaats voor individuen, geen ruimte voor ego’s. De trainer bepaalde (bijna tot in detail) wat wel of niet mocht en hoe er gespeeld werd. Iedere speler diende het teambelang en de keuze was duidelijk; je voert uit en schikt je in het teambelang of je staat buiten de groep. Zelfs de grootste ego’s die we allemaal kennen als Depay, Robben, van Persie en Sneijder bijvoorbeeld functioneerden als team geweldig.

Na het WK kwam Guus Hiddink als trainer voor dezelfde groep te staan. Een ander type trainer die met een lossere aanpak te werk ging. De individualiteit van de spelers kwam bovendrijven, ze vonden zichzelf belangrijk, wilden zelf presteren, wilden een ‘eigen ik’ zijn binnen een teamsport. Gevolg; het succesvolle team van het WK stortte als een kaartenhuis ineen en inmiddels weten we hoe slecht het nu met het Nederlands elftal gesteld is.

In de Nederlandse volleybalwereld is exact hetzelfde aan de gang. We willen elk individu ruimte geven, hun mening laten geven, iedereen tevreden houden en het ‘ik wil’, ‘ik vind’ neemt steeds meer de overhand. Op alle gebieden willen we iedereen individueel te vriend houden, op bestuurlijk niveau en binnen een team, alleen beseffen we niet dat dit niet altijd mogelijk is.

Om een team goed te laten functioneren in een TEAMsport is het van belang dat de eigen individuele ‘ik’ volledig ondergeschikt is aan de doelen, afspraken en structuur die voor het team gelden. Als mensen zichzelf buiten de groep plaatsen door zichzelf anders voor te doen of te gedragen dan medespelers, of nog erger; zichzelf belangrijker vinden dan de rest van het team, dan moet dat eigenlijk direct de kop ingedrukt worden. Je ziet het jammer genoeg al op alle niveau’s en hoe hoger het niveau hoe erger de individualisering en misplaatste individuele arrogantie zich openbaart. Gaat het op een iets lager niveau nog om zaken als “ik wil meer ballen” of “ik vind dat mijn medespeelster gewisseld moet worden”, op een hoger niveau gaat het daarnaast ook nog om “ik wil niet mijn achternaam op mijn shirt zoals de rest van het team maar mijn voornaam” of “ik speel hier alleen maar omdat ik volgend seizoen naar het buitenland wil”.

De term ‘spelplezier’ in een teamsport valt of staat met de samenhang die een team heeft. Kijken we niet allemaal met plezier naar het Nederlands damesteam? Daar staat een echt team! Een trainer met een duidelijke aanpak, geen ‘ik’jes maar een ‘wij’ en ‘ons’. Of het een wisselspeelster is of een basisspeelster, allemaal staan ze achter het gezamenlijke belang; het team. En wat een plezier stralen ze uit! Aanstekelijk leuk toch?

Hoe minder individualisme en persoonlijke arrogantie, hoe meer plezier een team zal ervaren. Als deze balans verstoord wordt door individuele druk hoe vervelender het voor het team en daarmee het spelplezier zal zijn.

Een TEAMsport moet je ervaren en spelen als een team, alleen op die manier verhoog je het plezier, niet met vragen aan het individu welke spelregel er nu weer veranderd moet worden.

Kortom, verhogen we het spelplezier of de zichtbaarheid op tv door het keer op keer aanpassen van de spelregels? Volgens mij juist niet! Bij de TV draait alles om geld, dat blijft zo. Ik denk dat online streamen vele malen interessanter is om te omarmen dan te blijven hopen dat bijvoorbeeld de NOS een keer echt serieus volleybal gaat uitzenden.

En spelplezier…kom op volleyballers en volleybalsters, kijk eens goed in de spiegel! Ben jij een teamsporter? Kun jij je eigen belang en wil wegcijferen voor je team(genoot)? Ben jij blij voor je team en je medespeelsters en durf je rond te rennen net zoals Laura Dijkema als je zelf al anderhalve set geen set-up gekregen hebt en je het eigenlijk niet tof vindt? Want dan ben je een teamplayer! Je zult merken dat je spelplezier verhoogt!

Als je niet om kunt gaan met een bepalende trainer, falende teamgenoten, raak je geïrriteerd als je weinig ballen krijgt of dat het niet altijd gaat zoals jij wilt of voor ogen hebt, ga dan lekker tennissen of hardlopen, maar stop met het uitoefenen van een TEAMsport!

En NEVOBO, stop met die constante veranderingen in het spelletje waar we allemaal zo van houden!”

Foto Rudy van ’t Rood